Gerçek dışı beyanla alınan fazla harcırah nasıl tahsil edilir?
6245 sayılı Kanun ve Danıştay Kararları ışığında; gerçek dışı beyanla alınan fazla harcırah memurdan tahsil edilir ve memur hakkında disiplin cezası uygulanır.
6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun "hilafı hakikat beyanname verenler" başlıklı 60'ıncı maddesine göre;
" Bu kanuna göre tahakkuk edecek, istihkakın miktarını artıracak şekilde-maddi hatalar hariç-hilafı hakikat beyanname verenler hakkında, mensup oldukları kurumların inzibat, memurin, müdürler komisyonları gibi salahiyetli heyet ve makamlarının kararı ile ve işlenen suçun mahiyet ve şümulüne göre rütbe veya sınıf tenzili veya ihraç cezalarından her hangi biri tatbik olunur ve bu gibilerin bu suretle aldıkları fazla harcırah, Devlet özel idare ve belediyelerce Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanununa göre ve bu kanuna tabi diğer kurumlarca da umumi hükümlere tevfikan tahsil olunur.
Suçlu hakkında idarece ittihaz olunan inzibati kararlar cezai takibata mani olmayıp bu gibiler hakkında ayrıca hukuku amme davası ikame ve kanuni takibat icra olunur."
Danıştay 5. Daire bir kararında (Karar No: 1999/1280, Esas No: 1996/800, Karar Tarihi: 27.04.1999); Harcırah ödenen kişilerin beyanlarının gerçek dışı olduğunun saptanması halinde her zaman 6245 sayılı Harcırah Kanunu'nun 60. maddesinin 1. fıkrası hükmünün uygulanabilir. 6245 sayılı Harcırah Kanununun 10. maddesinin 2851 sayılı Yasa ile değişik 2. fıkrasında; emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunan yahut haklarında toptan ödeme hükümleri uygulanan memur ve hizmetlilere Türkiye dahilinde ikamet edecekleri yere kadar ve yalnız bir defaya mahsus olmak üzere yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masraflarının birlikte ödeneceği; 56. maddesinin (a) bendinde de; re 'sen veya isteği üzerine emekliye ayrılan memur ve hizmetlilerden, görevden ayrıldıkları tarihten itibaren 6 ay içinde başvuranlara, bu Kanuna göre hak ettikleri harcırahın verileceği hükme bağlanmış olup bu hükümlere göre emekliye ayrılan memura ikamet edeceği yere kadar harcırah ödenebilmesi için görevden ayrıldıkları tarihten itibaren 6 ay içinde kurumlarına başvurarak Türkiye dahilinde yerleşmek niyeti ile oturacakları yeri belirtmiş olmaları yeterli görülmüş, bu konunun belgeye dayalı olarak kanıtlanması şartı aranmamıştır. Ancak yine aynı Yasanın 60. maddesinin 1. fıkrasında; bu kanuna göre tahakkuk edecek istihkakın miktarını artıracak şekilde gerçeğe aykırı beyanname verenlerin, bu yolla aldıkları fazla harcırahın Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna veya genel hükümlere göre tahsil olunacağı hükme bağlanmış olmakla; kendisine, yukarıda anılan 10. maddesinin 2. Fıkrası ve 56. maddenin (a) bendi uyarınca harcırah ödenen kişilerin beyanının gerçek dışı olduğunun saptanması halinde 60. Maddenin 1. fıkrası hükmünün uygulanacağı açıktır.
Bu yapılan açıklamalar çerçevesinde 6245 sayılı Kanunun 59'uncu maddesine göre harcırah ödemelerinde aksi kanıtlanıncaya kadar memurun beyanı esastır. Ancak, gerçek dışı/gerçeğe aykırı/yalan (hilafı hakikat) beyanda bulunma da ağır cezai müeyyidelere tabidir. Şöyle ki; maddi hatalar hariç olmak üzere harcırah ödemelerini artıracak biçimde ve kasten gerçek dışı bildirimde bulunanlar hakkında, işlenen suçun özellik ve çeşidine göre rütbe veya sınıf indirimi veya memuriyetten çıkarma cezalarından biri uygulanır ve alınan fazla harcırah 6183 sayılı Kanun gereğince kendilerinden tahsil edilir.
6245/Madde 60'a göre; harcırahı arttırmak amacıyla gerçeğe aykırı beyan vermek yasaklanmış, ancak harcırahı azaltıcı yönde gerçeğe aykırı beyan vermek için böyle bir yasak söz konusu değildir. Örneğin; kullanmadığı halde taksi ücreti beyan eden kişi kanunu ihlal etmekte iken kullandığı halde beyan etmeyen kişi için herhangi bir kanun ihlalinden bahsetmek mümkün olmayacaktır.
Bir memurun hilafı hakikat beyan verdiğini iddia edebilmek ve bunun gereğini yapabilmek için mutlaka hilafı hakikat beyanname verildiğinin ispat edilmesi gerekir. İspat edildiği takdirde de kademe ilerlemesinin durdurulması (gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek fiili) ya da memuriyetten ihraç (memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak fiili) cezalarından birisi ile cezalandırılabilir ve fazla ödenen tutar memurdan ayrıca tahsil edilir.
Danıştay Onikinci Dairesinin bir kararında (T:05.07.2005, E:2002/1245, K:2005/2795); gerçeğe aykırı belge düzenleyen davacının 657 sayılı Kanunun 125/D-f maddesi uyarınca 3 yıl kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı yönünde hüküm verilmiştir.
Sonuç olarak; gerçeğe aykırı harcırah beyannamesi verilmesi hem disiplin cezasını gerektirir hem de alınan fazla harcırah 6183 sayılı Kanun gereği tahsil edilir.
Haber metni için tıklayınız.